Ngay từ bàn thắng đầu tiên, trong trận đầu tiên, đã có màu sắc bất ngờ. Ít ai nghĩ rằng chủ nhà Brazil - đương nhiên cũng là ứng cử viên vô địch số 1 của World Cup này - lại là đội thủng lưới trước. Càng không thể nào tưởng tượng bàn thắng đầu tiên của giải lại là một pha tự đốt lưới nhà của hậu vệ Marcelo, ngôi sao trước đó không lâu đã ghi bàn trong trận chung kết Champions League. 

Marcelo đi vào lịch sử bằng kỷ lục không muốn có - cầu thủ Brazil đầu tiên đá phản lưới nhà ở trận địa World Cup. Và đấy có vẻ là một chi tiết “mở hàng” khá xôm tụ cho cả một kỳ World Cup thật đáng xem.

Phải khẳng định: World Cup này có khá nhiều kiểu bất ngờ. Tổng quan thì đấy là chuyện châu Âu thất bại bước đầu, với bộ ba đại gia Anh, Italia, TBN rủ nhau về nước ngay sau vòng bảng. Đi vào tiểu tiết, chúng ta thấy những “bất ngờ ngay trong bất ngờ”.

Người ta có thể đoán được Hà Lan thắng TBN (đấy đã là ngựa về ngược). Nhưng làm sao đoán nổi đấy là chiến thắng 5-1, sau khi Hà Lan đã bị dẫn điểm? Càng không thể đoán ra cái cách ghi bàn đáng gọi là siêu phẩm của Robin van Persie hoặc Arjen Robben trong chiến thắng ấy. Cũng vậy, tuy Đức thắng BĐN là chuyện bình thường, nhưng tỷ số 4-0 lại là chi tiết bất ngờ trong câu chuyện tưởng như bình thường ấy.

Có cả những bất ngờ “không thể tránh khỏi”. Rõ ràng, thiên hạ đã bàn từ lâu về sự kết thúc của kỷ nguyên Tiqui-Taca, hoặc về tư thế “kèo dưới” của đội tuyển Anh. Vậy thì, có chẳng chỉ là bất ngờ ở chỗ các đội tuyển ấy thất bại nặng nề hơn sự chờ đợi. Suy cho cùng, họ sớm bị loại đều là kết cục hợp lý.

Hà Lan đè bẹp TBN không chỉ bằng kỹ thuật tuyệt luân của Van Persie, Robben, mà còn bằng sự mới mẻ từ đội hình, chiến thuật cho đến con người cụ thể. Nhưng không phải Hà Lan, mà chính Chile mới là đội bóng tung đòn quyết định khiến TBN gia nhập hàng ngũ các đội ĐKVĐ tồi tệ nhất trong lịch sử World Cup. 

Không như biết bao đội mạnh phải tìm lối đi vòng vo để né tránh sức mạnh của TBN, Chile đã can đảm chơi đúng sở trường, giữ đúng hình ảnh “ngựa ô” vốn có để đối đầu với TBN và làm cho cả thế giới nhận ra rằng đấy chỉ là một TBN cũ kỹ, không còn hợp thời nhưng lại không dám hoặc không có khả năng thay đổi bất cứ điều gì.

Giống như Chile, các đội không được đánh giá cao về mặt tên tuổi hoặc thành tích trong quá khứ như Costa Rica, Colombia, Bỉ... đều là những làn gió mới làm cho kỳ World Cup tại Brazil trở nên mát rượi. Họ đều sớm vượt qua vòng bảng chỉ sau 2 trận, đều thành công bằng con đường riêng của chính mình. 

Họ chủ động vươn lên để khẳng định tư thế mới hơn là hưởng lợi từ sự sa cơ của đối phương. Họ đá để thắng chứ không phải để không thua. Cũng cần lưu ý: Colombia và Bỉ đều được FIFA chọn làm hạt giống tại World Cup này, và họ đã tỏ ra xứng đáng với tư thế ấy. 

Có người cho rằng điệu nhảy ăn mừng bàn thắng rất đẹp, rất nhuyễn và vô cùng lạ mắt của các cầu thủ Colombia chính là dấu hiệu cho thấy đội này đã chuẩn bị kỹ, chứ không “ăn may” khi toàn thắng 3 trận vòng bảng. Cũng có lý!

Bất ngờ là một đặc điểm luôn cần thiết trong môn bóng đá. Nhưng bất ngờ không đồng nghĩa với sự hấp dẫn. Đây chính là chỗ khác biệt quan trọng của Brazil 2014 so với Hàn - Nhật 2002, tức kỳ World Cup có tính bất ngờ cao nhất trong lịch sử.

Tại World Cup 2002, Italia và TBN đều bị loại trước đội chủ nhà Hàn Quốc chủ yếu vì những tiếng còi méo mó của trọng tài (chắc chắn là như vậy, kể cả khi trọng tài không... cố ý sai). Pháp đại bại vì sớm kiệt sức, vì Zinedine Zidane chấn thương, vì họ không còn là chính mình nữa. 

“Thế hệ vàng” của Luis Figo, Rui Costa, Joao Pinto, Fernando Couto... khi ấy đã già nua, mệt mỏi, khiến BĐN mờ nhạt hẳn. Argentina thì sai lầm chiến thuật. Tóm lại, họ đều thất bại một cách bất ngờ, nhưng các đội thắng họ như Thụy Điển, Hàn Quốc, Đan Mạch đều  không xứng đáng tiến xa.

Bây giờ, các đội bóng nhỏ làm nên bất ngờ tại World Cup 2014 đều thắng một cách thuyết phục. Yếu tố may mắn dù có cũng không đến mức quyết định. Họ không hưởng lợi từ sai lầm của trọng tài (thắng trọng tài là đằng khác: Mexico vẫn điềm nhiên lấy đủ 3 điểm sau khi bị trọng tài tước oan đến 2 bàn ở trận ra quân). Tóm lại, bất ngờ tại World Cup 2014 đều là những bất ngờ thú vị, làm cho giải đấu trở nên hấp dẫn hơn.