World Cup luôn hiện diện nhiều hậu vệ giỏi bên cạnh những ngôi sao tấn công tài hoa. Bobby Moore, Franz Beckenbauer, Franco Baresi hay Cafu đều là những huyền thoại, đáng được xem là chuẩn mực ở vị trí phòng ngự. Tại World Cup 2006, Pháp có một Zinedine Zidane tuyệt diệu trên hàng công thì Italia cũng có một Fabio Cannavaro phi thường ở hàng thủ. Năm 1998, chức vô địch của Pháp được xây trên bộ tứ hàng thủ Lilian Thuram, Marcel Desailly, Laurent Blanc và Bixente Lizarazu.

4 năm trước, Tây Ban Nha vô địch thế giới với hàng phòng ngự vững nhất lịch sử World Cup. Từ vòng knock-out, không đội bóng nào có thể chọc thủng lưới họ được nữa. Tất nhiên bàn thắng luôn là món ngon nhất trong mọi bữa tiệc bóng đá, nhưng lịch sử chỉ ra: nhà vô địch thường là đội bóng có hàng phòng ngự tốt nhất. Trong mọi bài học nhập môn về chiến thuật, người học luôn được dạy phòng ngự phải là nền tảng.

Vòng bảng World Cup 2014 đã khép lại với số lượng bàn thắng tiệm cận kỷ lục, nhưng bao nhiêu pha ghi bàn trong đó là những pha tổ chức tấn công đẹp, bao nhiêu đến từ sai lầm của hàng thủ? Khi Marcelo “mở hàng” World Cup 2014 với pha phản lưới nhà, có vẻ như đấy đã là báo hiệu cho một mùa World Cup kém vui của những cầu thủ phòng ngự.

Không thể phủ nhận một điều, các đội bóng đến Brazil đều chọn cách chơi tấn công. Ngay cả khi phòng ngự, họ cũng rất nhanh chóng chuyển sang thế trận phản công khi đoạt được bóng. Chiến thuật dựng xe bus không tồn tại ở mảnh đất phóng khoáng này. Nhưng không vì thế mà bỏ qua sự thật: World Cup 2014 thật sự tuyệt chủng những ngôi sao đánh chặn.

Vai trò của các hậu vệ giờ đã khác hơn. Họ phải đáp ứng nhiều yêu cầu hơn, trong đó có việc phải chuyền bóng chuẩn và tham gia trực tiếp vào lối chơi toàn đội. Kết thúc mùa bóng 2012/13 ở cấp CLB, không một ai ở châu Âu tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn hơn Leighton Baines. Các trung vệ giờ đã chạm bóng nhiều hơn các tiền đạo. Trong bản danh sách những cầu thủ chuyền bóng nhiều nhất World Cup, chúng ta thấy có 3 trung vệ: Gary Medel, Per Mertesacker và Andrea Barzagli.

Nhưng 3 cầu thủ này đều không phải là những người giỏi đánh chặn. Medel vốn là một tiền vệ được kéo xuống nên không lạ, Barzagli chỉ càng làm cho người ta tin là bóng đá Ý đã hết hậu vệ xuất sắc trong khi Mertesacker và Jerome Boateng vừa buộc Manuel Neuer phải đá như một hậu vệ thòng bất đắc dĩ ở trận gặp Algeria.

Các hậu vệ ngày càng gặp khó khăn hơn trong những tình huống một đối một. Cặp trung vệ đắt giá nhất lịch sử bóng đá thế giới David Luiz - Thiago Silva gặp khó khăn ngay khi chỉ phải đối diện với những tiền đạo chưa thể gọi là ở đẳng cấp cao của Croatia. Họ cũng nhiều lần lúng túng trước hàng tấn công của Chile.

Có thể giải thích điều này dựa trên xu hướng chiến thuật. Khi sơ đồ 1 tiền đạo lên ngôi, cặp trung vệ thường chỉ phải đối diện với 1 mũi nhọn, họ không còn chỉn chu trong những quyết định xoạc bóng hoặc kèm người của mình. Ngày trước, khi 2 trung vệ phải đối mặt với 2 hoặc 3 tiền đạo đối thủ, họ luôn buộc phải cẩn trọng vì sau lưng không còn ai hỗ trợ.

Trong bài viết của mình trên tờ Sunday Times, HLV David Moyes đưa ra kết luận: Thực ra nghệ thuật phòng ngự không hề chết, chỉ là những cá nhân nổi trội đang ngày càng ít hơn và trung vệ giỏi thật sự trở thành một vốn quý của bóng đá thế giới. Trung vệ ngày một phải nhận nhiều nhiệm vụ hơn, bị đòi hỏi cao hơn và thật sự là một công việc khó khăn hơn.

Đã vậy đây lại là mùa giải đỉnh cao của những ngôi sao tấn công. Có bao nhiêu người, kể cả những ngôi sao thượng thặng của quá khứ có thể ngăn được những Arjen Robben, Neymar, Leo Messi, James Rodriguez... của giải đấu lần này?