Có thể là đã muộn mằn, nhưng không ai phủ nhận được sự hồi sinh của Arsenal trong những vòng đấu gần đây ở Premier League. “Pháo thủ” đã thắng 4 trận liên tiếp. Họ đã chuyển sang chơi 3-4-3, như mọi người đã biết. Nhưng vì sao chơi 3-4-3, và đâu là nhân vật mấu chốt trong thay đổi chuyên môn này? Đấy chính là Granit Xhaka!

Hồi đầu mùa, Xhaka tỏ ra khó khăn trong việc hội nhập ở môi trường mới. Anh đến từ Moenchengladbach, với đặc điểm là có lối chơi dùng sức. Wenger mua và dùng Xhaka như một tiền vệ con thoi vì anh chạy khỏe, có sức mạnh. Khả năng di chuyển liên tục của Xhaka sẽ giúp Wenger phát triển các ý đồ chiến thuật có liên quan.

Nhưng “đặc điểm dùng sức” của Xhaka rút cuộc lại dẫn đến thẻ phạt nhiều hơn là những đóng góp trong lối chơi toàn đội. Anh bị chỉ trích. Tóm lại, đấy là sự khởi đầu thất bại. Xhaka mờ nhạt đến nỗi cựu trung vệ Arsenal, Martin Keown bình luận ngắn gọn: “Thôi xong”. Còn khi anh tỏ ra thành công thì một cựu Pháo thủ khác là Ian Wright vẫn phải thận trọng với những lời khen ngợi: “Còn phải xem tiếp mới nói được”.

Giới thạo tin tiết lộ: trong một cuộc họp với ban lãnh đạo Arsenal, HLV Wenger có nói: “Xem kỹ, tôi thấy Xhaka là một tiền vệ tổ chức từ phía sau hơn là mẫu tiền vệ con thoi”. Năng lực chuyên môn của bộ phận theo dõi tài năng (scout) ở Arsenal bị đặt vào vòng ngờ vực sau cuộc họp ấy. Còn trên thực tế, Wenger quả đã thay đổi. Ông chuyển sang sơ đồ 3-4-3 và dùng Xhaka với một vai trò khác hẳn so với giai đoạn đầu mùa.

Bây giờ, Wenger thậm chí còn muốn Xhaka chạy... ít hơn. Đằng nào, ông cũng cho rằng Xhaka có thói quen ít xuất hiện trước khu cấm địa đối phương. Anh có xu hướng lùi về phần sân nhà nhiều hơn. Chạy nhiều làm gì, nếu là vô nghĩa và chỉ tốn sức? Ông cũng không muốn Xhaka tranh chấp giữa sân nữa. Việc của anh bây giờ là chuyền bóng. Chuyền dài, chuyền tinh tế, chuyền để phát động tấn công chứ không phải chuyền để giữ bóng. Và đấy đúng là sở trường của tiền vệ đang lên chân này.

Xhaka tỏa sáng ở khu giữa sân. Do có đến 3 trung vệ sau lưng, và ít nhất 1 trung vệ luôn sẵn sàng bọc lót, nhược điểm về khả năng phòng ngự của Xhaka được che đi. Phía trước anh lại là những cầu thủ luôn chạy một cách năng nổ như Nacho Monreal hoặc Oxlade-Chamberlain. Giải pháp chuyền bóng của Xhaka do vậy trở nên phong phú. Thế là cây chuyền bóng Xhaka đã không làm lãng phí bản hợp đồng 35 triệu bảng của Arsenal.

Xhaka chuyền dài rất hay. Chỉ trong trận gặp Sunderland, anh đã tung đến 23 quả chuyền dài, tức gần 1/4 số lần chuyền bóng của anh. Đây thật sự là một nét mới trong cách chơi của Arsenal. Họ thắng M.U, và vẫn thắng mãi từ đó đến nay. Tất nhiên, Xhaka là tiền vệ trung tâm nên anh không bao giờ tỏa sáng một cách hoa mỹ, kiểu Alexis Sanchez trên hàng công.

Như đã nêu trên, tiếc là Xhaka tỏa sáng một cách muộn mằn, trong sự chuyển đổi cách chơi nhìn chung là cũng muộn mằn của Arsenal. Họ đã “lột xác”, nhưng tiếp theo sẽ là điều gì? Vẫn đành trông đợi phán quyết của thần may mắn trong vòng đấu cuối cùng.