Sau trận thua Leicester City, Mourinho có ý bảo ông đã bị học trò phản bội. Nhìn cách chơi của các cầu thủ Chelsea từ đầu mùa đến giờ, ta thấy ông rõ ràng không hề vô lý khi nói như thế. Nhưng tiên trách kỷ, chính Mourinho có lẽ cũng phải trách mình. Bị phản một lần thì được, bị phản đến lần thứ hai thì chỉ có thể là do chính Người đặc biệt mà thôi.

Từ khi khởi nghiệp HLV tại Benfica từ năm 2000, Mourinho vẫn duy trì một triết lý làm việc như thế: biến đội bóng của mình thành nạn nhân, đặt các học trò ở thế thấp hơn đối thủ để tạo ra một động lực để chứng tỏ mình. Cơn giận dữ sẽ trở thành sức mạnh, và Mourinho sử dụng sức mạnh ấy để đưa đội bóng đến vinh quang.

Xin kể cho bạn nghe câu chuyện thuở Mourinho mới bước vào nghề cầm quân tại Benfica. Trước trận đấu với Sporting Lisbon, Mourinho đi xem giải tennis Masters ở Lisbon và gặp toàn đội Sporting ở đó. Tất nhiên chuyện cầu thủ đi xem tennis trong lúc rãnh rỗi là điều hết sức bình thường. Nhưng ngay lập tức Mourinho nghĩ ra câu chuyện để kích thích các học trò.

Trong buổi tập trước trận, Mourinho nói với các cầu thủ Benfica: “Sporting chẳng coi Benfica ra gì cả. Trận cầu đinh mà họ đâu thèm tập, tất cả kéo nhau đi xem tennis. Ý của họ quá rõ ràng còn gì: họ không cần tập cũng dư sức đánh bại Benfica 6-0”.

Hôm sau, các cầu thủ Benfica đem cơn giận dữ ấy vào sân cỏ và đánh bại đối thủ. Câu chuyện trên mang tính biểu trưng cho cả sự nghiệp của Mourinho. Ông chỉ trích trọng tài, chỉ trích đối thủ, chỉ trích Ban tổ chức để các học trò ở vào cái tâm thế chống lại cả thế giới. Trong các trận đấu, ông biến các cầu thủ thành những chiến binh, vào sân với tâm thế một mất một còn.

Ông đã thành công tại Porto, Chelsea và Inter Milan. Bởi vì những đội này đang có tư tưởng yếm thế thật. Porto khi Mourinho đến đang khủng hoảng nặng nề, Chelsea vừa đổi đời nhờ túi tiền của Roman Abramovich và vẫn mang “mặc cảm” của gã nhà giàu trọc phú, còn Inter Milan thì vẫn bị chê là yếu bóng vía ở châu Âu trước khi Mourinho đến. Áp đặt tư tưởng yếm thế lên những đội bóng này, Mou có thành công rực rỡ.

Nhưng Real Madrid và Chelsea trong lần trở lại này hoàn toàn khác. Real là CLB lớn, luôn quen chơi áp đặt đối thủ, có lịch sử oai hùng và niệm tự tôn to lớn. Chelsea khi Mourinho trở lại từng vô địch cả Europa League lẫn Champions League, đâu phải đội bóng mới vươn lên “chiếu trên” như thuở Mourinho tự xưng là “Người đặc biệt” nữa.

Những đội bóng vô địch đòi hỏi cách chơi của một nhà vô địch. Nhưng Mourinho thì chỉ quen với cách đá của một đội yếu. Ông đã quen nhen lên một ngọn lửa, chứ đâu biết cách lạnh lùng như băng, uyển chuyển như nước. Cầu thủ của ông ở Real và Chelsea chỉ chịu đựng nổi trong 2 mùa đầu để mưu cầu một chức vô địch. Nhưng khi đã vô địch, họ đâu thể cứ đá yếm thế được. Vì thế nên thay vì cùng Mourinho chống lại cả thế giới, bây giờ họ hùa với... thế giới chống lại Mourinho.

Mourinho đã cố thay đổi để thích nghi với tình hình mới, nhưng ông bất lực. Triết lý làm việc của cả một đời, đâu thể một sớm một chiều thay đổi. Thế nên ông quay sang chỉ trích các cầu thủ, muốn thanh lọc đội ngũ, đặt ông chủ vào thế phải chọn giữa mình và các cầu thủ. Và Abramovich đã đưa ra lựa chọn dễ dàng hơn là sa thải ông.

Cái “hội chứng mùa thứ ba” cũng từ đây mà ra. Bởi Mourinho rất giỏi trong việc kéo đội bóng của mình từ chỗ bị đánh giá thấp vươn lên đỉnh cao. Nhưng ông lại không giỏi trong việc giữ nó ở lại đỉnh cao. Bởi người ta có thể yếm thế khi yếu, nhưng khi đã là nhà vô địch, đội bóng cần một cách tiếp cận mới. Mourinho lại không có những kỹ năng để giúp các học trò duy trì đỉnh cao. Và ngọn lửa vẫn giúp ông thành công thời gian trước đó quay trở lại thiêu rụi ông.

Mùa này, cầu thủ không tin ông nữa. Có thể họ không đến mức phản bội ông, nhưng họ quá chán với việc phải phòng ngự, phải đá như những con rô-bốt phục tùng. Những nhà vô địch của Mourinho trả phép muộn hơn, tập luyện chểnh mảng hơn và thích thể hiện hơn. Và Mourinho tuyệt nhiên không có cách nào khả dĩ để thay đổi điều đó.

Ông đã cố trấn áp các cầu thủ thông qua hình thức cho họ ngồi dự bị. Tất cả - ngoại trừ thủ thành Thibaut Courtois - đều bị giam trên ghế dự bị ít nhất một lần. Nhưng họ không sợ Mourinho nữa để rồi, không phải cầu thủ mà chính Mourinho mới là người phải cúi đầu rời Stamford Bridge.