Trong quãng thời gian tạm quyền của huyền thoại Ferguson, kết quả thi đấu của Everton khá thất thường – một chiến thắng tuyệt mỹ trước Chelsea; 3 trận hoà, trong đó có màn trình diễn bế tắc trước Arsenal – nhưng không thể phủ nhận tác động tích cực từ Ferguson. Ông nhấp nhổm bên ngoài đường piste, đeo chiếc vòng tay từ thời còn chơi bóng và chiếc đồng hồ cũ rích của Howard Kendall (cựu huyền thoại và HLV Everton), Big Dunc thắp lại bầu nhiệt huyết đã nguội lạnh, gắn kết chặt chẽ Everton hiện tại và truyền thống quá khứ. Carletto cũng dễ dàng nhìn ra giá trị của Ferguson và giữ ông lại. Óc chiến thuật lỗi lạc của Ancelotti cùng nguồn cảm hứng đến từ Ferguson, còn sự kết hợp nào tốt hơn thế?

Vậy mà sau 3 tuần sắm vai trợ lý cho Ancelotti, những dấu hiệu đầu tiên cho thấy bầu nhiệt huyết của Ferguson chưa thể giúp cải thiện tinh thần cầu thủ. Sau thất bại uể oải 0-1 trước Liverpool ở FA Cup một tuần trước, Ferguson phẫn nộ trước sự thiếu cảm hứng của các hậu duệ khi khoác lên mình màu áo xanh hoàng gia, ở một trong những trận đấu giàu truyền thống nhất lịch sử bóng đá Anh. Một số cầu thủ phản hồi rằng, do họ chưa quen với chiến thuật mới của Ancelotti.

Ferguson không phải là HLV đầu tiên cay đắng nhận ra sự khác biệt giữa việc tiếp lửa cho các CĐV vốn coi trọng truyền thống CLB hơn tất cả và việc truyền cảm hứng cho một tập thể trẻ, đa quốc gia, chơi bóng vì nghề nghiệp hơn là vì niềm kiêu hãnh địa phương. Ole Gunnar Solskjaer ở M.U cũng là một trường hợp tương tự, được các CĐV yêu thích bởi những cống hiến trong quá khứ, và nhanh chóng tạo ra cảm hứng tích cực trong giai đoạn đầu nắm quyền.

Nhưng khi những hiệu ứng ban đầu đã đi qua, nỗ lực của Solskjaer trong việc khơi gợi lại truyền thống ngày càng kém tác dụng. Ông đưa toàn đội đến Cliff, sân tập cũ từ thời Sir Alex Ferguson; tái tạo những trò chơi đố vui buổi tối, một truyền thống khác từ thời Ferguson; hoặc thường xuyên hồi tưởng lại tinh thần của những ngày vinh quang thập niên 90 trong các buổi họp báo. Không động thái nào trong số đó cứu được M.U khỏi con dốc khủng hoảng phong độ.

Không có gì ngạc nhiên khi những cố gắng đó của Solsa không thể tác động tới tinh thần các học trò. Tất cả cầu thủ của ông trưởng thành không phải trong các lớp học về lịch sử, tư tưởng truyền thống, mà trong guồng máy vận hành bóng đá. Nhiều người trong số họ không lớn lên ở đội bóng, nhiều người thậm chí chẳng được thi đấu thường xuyên. Thay vì vậy, họ dành thời gian cho các buổi tập liên miên, những bài tập dứt điểm, những trận đấu mini và những trận đấu của đội trẻ. Trong thời gian rảnh, họ - những chàng trai trẻ hiện đại - khoái vùi mình trong trò chơi điện tử hơn. Chắc chắn đó là điều thú vị hơn ngồi hồi tưởng thành tích, truyền thống trong quá khứ.

Là người hâm mộ, chúng ta thường áp đặt cầu thủ phải say mê và nhận thức về lịch sử CLB như mình, và thể hiện ra bằng những màn trình diễn quyết tâm trên sân cỏ. Nhưng thực tế phũ phàng hơn nhiều. rong mùa giải đầu tiên khoác áo Liverpool, Joel Matip từng được người ta so sánh với Alan Hansen – một trong những trung vệ vĩ đại nhất lịch sử CLB – để rồi cầu thủ người Đức phải thừa nhận rằng anh không biết Hansen là ai. Yaya Toure hồi mới tới Man City thậm chí không thể kể tên bất kỳ huyền thoại nào của đội trong những bức ảnh được treo trong bảo tàng.

Nói về quá khứ, và bạn sẽ khiến các cầu thủ dửng dưng; nhưng trò chuyện về những khái niệm và những sự phức tạp của môn thể thao họ đã gắn bó từ thời thơ ấu, bạn sẽ dễ dàng “bắt sóng” được họ. Tôi từng ngạc nhiên khi nghe Tony Pulis trao đổi trên kênh BBC5 vào một ngày năm mới, về niềm đam mê của Adama Traore dành cho môn thể thao vua. Cầu thủ của Wolves từng liên tục gõ cửa phòng Pulis khi còn ở Middlesbrough để học hỏi về chiến thuật. Traore có lẽ không giống lắm với mường tượng của bạn về một cậu học trò hiếu học, nhưng đừng trông mặt bắt hình dong: cầu thủ người Tây Ban Nha đã hấp thụ toàn bộ thông tin về chiến thuật và kỹ thuật mà Pulis chia sẻ.

Cầu thủ hiện đại có xu hướng muốn học hỏi những HLV sở hữu tầm nhìn về bóng đá. Bằng chứng là ở Ngoại hạng Anh những năm gần đây, những HLV truyền cảm hứng tốt nhất là những người có ý tưởng chiến thuật rõ ràng, không phải những nhà cầm quân thường rao giảng về quá khứ mơ hồ. Với những bản kế hoạch chi tiết, tỉ mỉ và thuyết phục, Juergen Klopp, Pep Guardiola và Chris Wilder khiến mọi cầu thủ sẵn sàng tận hiến, thậm chí hy sinh vì họ. Một huyền thoại CLB sẽ là bảo chứng cho sự ủng hộ của CĐV, nhưng nếu không thuyết phục được cầu thủ bằng sự thông hiểu tường tận trò chơi, HLV sẽ không thể khai thác hết khả năng của họ.

Mikel Arteta là một trường hợp khá thú vị. Arsenal có thừa sự lựa chọn nhiều cống hiến hơn, gắn bó mật thiết với lịch sử CLB thời Arsene Wenger hơn, như Patrick Vieira hay Thierry Henry. Nhưng thay vào đó, Pháo thủ chọn Arteta, một tiền vệ tầm tầm trong thời kỳ lịch sử quá độ của CLB. Đó chắc chắn không phải khía cạnh BLĐ đội bóng xem xét, cái họ cần là tầm nhìn chiến thuật rõ ràng, giàu cảm hứng, đầy phức tạp nơi trợ lý cũ của Pep Guardiola. Mesut Oezil và Alexandre Lacazette sẵn sàng lui về hỗ trợ phòng ngự và lột bỏ sự ì ạch ở những pha phản công không phải bởi họ thần tượng cái tên Arteta, mà vì họ tìm thấy chính mình trong phong cách bóng đá ông muốn truyền đạt.

Đó là lý do mà cách vận hành của Everton hiện tại, với chiến thuật của Ancelotti và cảm hứng từ Ferguson, là một phương án sai lầm. Trong bóng đá hiện đại, chiến thuật khởi đầu cho cảm hứng. Minh chứng rõ ràng nhất là ĐT Đức. Năm 2004, khi Đức trải qua một kỳ EURO đầy thất vọng, LĐBĐ nước này đã quyết định bổ nhiệm Juergen Klinsmann làm HLV trưởng với nhiệm vụ kết nối ĐTQG với những thành công trong quá khứ. “Klinsmann là người truyền cảm hứng, còn trợ lý Joachim Loew đứng đằng sau lo những vấn đề chiến thuật”, cây viết chuyên về bóng đá Đức Lars Wallrodt cho biết.

Kết quả thì ai cũng biết, tầm nhìn của Loew đảm bảo cho thành công bền vững hơn nhiều so với tư cách người hùng của Klinsmann. Bài học rút ra là: Cầu thủ không cần những bài học lịch sử, họ muốn được trao kỹ năng, kiến thức để làm nên lịch sử bằng chính khả năng của họ.

XEM THÊM

Ancelotti chỉ trích học trò sau trận thua Liverpool

Người cũ Barca từng được mời chơi bóng bầu dục, lộ bí quyết thân hình vạm vỡ

Solskjaer bênh vực nhà Glazer & Ed Woodward trước cơn thịnh nộ của fan M.U