Thực ra, đó không phải chuyện quá xa lạ ở Nou Camp. Thời các HLV Louis van Gaal hay Frank Rijkaard, Barca cũng từng lạm dụng cầu thủ ngoại (tiêu biểu là người Hà Lan) thay vì tạo cơ hội cho các sản phẩm của lò La Masia. Song đó chỉ là hiện tượng số ít trong truyền thống lâu đời của Barca vốn rất tự hào về chất lượng cầu thủ cây nhà lá vườn.

Chính Pep Guardiola đã đem niềm tự hào La Masia trở lại Nou Camp, khi lôi ra ánh sáng những Busquets, Pedro, Thiago Alcantara, Rafinha, Sergi Roberto. Dàn cầu thủ La Masia với hàng chục năm gắn bó cùng nhau đã tạo ra một Barca đoàn kết, vững mạnh với 14 danh hiệu dưới thời Pep. Tháng 11/2012, người thừa kế di sản của Pep là Tito Vilanova đã tung ra đội hình 100% cầu thủ La Masia trong chiến thắng 4-0 trước Levante. Một mốc son lịch sử.

Nhưng sau 5 năm, La Masia đang dần biến mất dưới triều đại của Luis Enrique. Trong trận thắng Leganes hôm 20/2 vừa qua, chỉ có 3 cầu thủ của lò La Masia góp mặt trong đội hình xuất phát là Roberto, Rafinha và Messi. Ngoại trừ linh hồn Messi, Roberto chỉ đá tròn vai ở hành lang phải còn Rafinha dự bị nhiều hơn đá chính. Nhìn rộng hơn cả mùa này, chỉ có 6 cầu thủ La Masia thường xuyên đá chính là Messi, Iniesta, Busquets, Alba, Pique, Roberto. Trẻ nhất là Roberto cũng đã 25 tuổi còn những người khác đang trôi về ngưỡng 30. Không có sự kế thừa từ lò La Masia. Hiểu cách khác, Luis Enrique chỉ đang “cố” tận dụng nốt lứa Messi, Busquets. 

Thực ra, Luis Enrique cũng từng đôn lên một số cầu thủ trẻ La Masia. Song thất bại là chủ yếu, điển hình như các trường hợp của Munir (đã sang Valencia) hay Sandro (Malaga). Họ phải ra đi vì không cạnh tranh nổi với dàn sao nước ngoài được mua về. Đó mới là chủ trương của Luis Enrique, trọng dụng các bản hợp đồng “bom tấn” hơn là mài giũa cây nhà lá vườn. Một cách làm chạy theo “thành tích nóng” khá phổ biến.

Một khác biệt rất lớn giữa Luis Enrique và Guardiola là quan điểm sử dụng cầu thủ. Guardiola ưa sự mềm mại, kỹ thuật vốn rất phù hợp với cầu thủ lò La Masia. Trong khi đó, Luis Enrique đề cao cơ bắp, tính kỷ luật và lối chơi sức mạnh. “Thời gian gần đây, họ chỉ tìm kiếm những cầu thủ giàu sức mạnh, phẩm chất kỹ thuật bị coi nhẹ hơn trước”, một quan chức Barca thừa nhận. Dưới quan điểm đó, Luis Enrique đi tìm những Umtiti thay vì tạo cơ hội cho những tài năng trẻ giàu triển vọng như Nili, Sergi Samper.

Điều nguy hiểm là tư tưởng thực dụng của Luis Enrique bắt đầu lan tràn xuống các cấp độ trẻ. “Mọi thứ đã thay đổi. Ngay cả Barca B bây giờ cũng chơi bóng khác xưa. Họ tìm mọi cách để giành chiến thắng thay vì theo đuổi lối chơi giàu bản sắc của Barca”, quan chức Barca cho hay. 

La Masia chưa xuống cấp đến mức tồi tệ. Thế hệ trẻ của Alex Grimaldo (Benfica), Bartra (Dortmund), Thiago Alcantara (Bayern Munich) vẫn đang tỏa sáng ở các đội bóng hàng đầu châu Âu. Vấn đề là ở Nou Camp, họ không thể tìm được chỗ đứng do quan điểm làm bóng đá thực dụng và chạy theo thành tích của Luis Enrique. Có thể một HLV trưởng khác lên thay sẽ tìm lại dòng máu La Masia. Nhưng đó là một hy vọng không sáng sủa, trong bối cảnh lò đào tạo trứ danh của Barca cũng bắt đầu dịch chuyển triết lý.