1. Nếu có một lời đánh giá nào về người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ, thì đó có thể là: “Người anh hùng do lịch sử Việt Nam sinh ra.” Lịch sử Việt Nam cần một con người tầm vóc như Quang Trung trong thời kỳ tao loạn thế kỷ 18 ấy. Ngài dẹp tan những chia cắt, đẩy đi những kẻ ngoại xâm, san dọn lại một mặt bằng hình chữ S.

2000 năm dân tộc với bao tấm gương chống quân xâm lược, có nhân vật nào đánh bại được tới 2 kẻ ngoại xâm (Xiêm và Thanh)? Có nhân vật nào đánh gục được cả 2 vương triều (Trịnh-Lê và Nguyễn)? Chỉ có duy nhất hoàng đế Quang Trung. Ông là điển hình của những nhân vật do thời đại sinh ra. Bối cảnh cho những sự kiện như thế thường là một giai đoạn đầy biến động, tao loạn và chất chứa những mông lung, hoang tàn đã lâu. Thế rồi, mọi thứ nở bung ra, và sinh ra một nhân vật đủ sức “hô mưa gọi gió”, trả mọi thứ về lại đỉnh cao muôn trượng.

2. Ngày mà Michel Platini ghi 9 bàn thắng và đưa Pháp đến với chức vô địch EURO 1984, danh hiệu lớn nhất của đất nước hình lục lăng cho đến thời điểm đó, ông đã giúp cho quê hương của những lãng mạn và những thất bại có tính chất bi tráng chạm đến một danh hiệu lớn. Nhưng cũng kể từ thời khắc bước lên mâm trên của những cường quốc bóng đá, cũng là lúc bóng đá Pháp chịu thêm những vết cắt mới. 4 năm sau, Pháp là nhà đương kim vô địch không thể vượt qua vòng loại EURO 1988. Hai giải đấu liên tục là World Cup 1990, 1994, đội tuyển Pháp không vượt qua nổi vòng loại, còn EURO 1992 thì bị loại từ vòng bảng. Đấy là những năm tháng tột cùng u ám của bóng đá Pháp.

Thế rồi, một ngày Zinedine Zidane xuất hiện. Chiếc áo số 10 đó đưa Pháp đến huy chương đồng EURO 1996. Hai năm sau, trên sân nhà, hai cú đánh đầu của Zidane trong chiến thắng 3-0 ở trận chung kết World Cup 1998, đưa Pháp đến với chức vô địch thế giới. Hai năm sau trên đất Hà Lan - Bỉ, Zidane lại cùng Les Bleus vô địch tiếp EURO 2000. Có Zidane, bóng đá Pháp bước lên đỉnh cao muôn trượng. Lịch sử bóng đá Pháp đã thay đổi khi Zizou xuất hiện.

3. Trên bình diện CLB, ngày Zidane đến với Real Madrid, thiên tài người Pháp đã đem đến cho Real một tinh thần đặc biệt. Bắt đầu vào ngày 15/5/2002, trên sân Hampden Park, Scotland, chung kết Champions League giữa Leverkusen và Real. Zidane tung cú volley cực đẹp ngoài vòng cấm. Bàn thắng đó trở thành bất tử trong lịch sử bóng đá. Khoảnh khắc ấy, Zidane đã gắn thêm một viên ngọc nữa lên chiếc vương miện đầy lung linh của Real tại Châu Âu. Đấy là chức vô địch C1/Champions League lần thứ 9 của đội bóng Hoàng gia Tây Ban Nha. Nhưng rồi, Real phải đợi thêm 12 năm nữa, với những niềm đau và sự lạc lối, với những thất bại và tủi nhục của CLB vĩ đại nhất thế kỷ 20.

Cho đến khi lịch sử lại bẻ lái một lần nữa: Zidane trở về, làm trợ lý cho Carlo Ancelotti, ông cùng Real có chức vô địch Champions League lần thứ 10. Khi Zidane lên thay Rafa Benitez ở chiếc ghế HLV, Real có thêm chức vô địch thứ 11 và 12, hóa giải lời nguyền không đội nào vô địch Champions League 2 lần liên tiếp. Và khi Zidane đưa Real đến với lần thứ 3 liên tiếp có mặt ở trận chung kết Champions League mùa giải năm nay, ông nhận được sự ngưỡng vọng của cả thế giới. Một sự thật: Zidane là báu vật của sân Bernabeu, với hành trình huyền thoại từ cầu thủ cho đến băng ghế huấn luyện.

Lịch sử Real sẽ viết về Di Stefano, về Raul, về Cristiano Ronaldo như những vẻ đẹp thời đại của các lớp cầu thủ. Nhưng sẽ rất khó để đánh giá hết về Zidane, vì Zidane là cả một lịch sử, với tính chất bao trùm, thay triều đổi đại.