Dĩ nhiên, đấy không bao giờ là các trận “vớ vẩn”. Ngược lại là đằng khác. Brazil sa thải HLV Dunga sau màn trình diễn tệ hại ở giải Copa America Centenario (2016), và HLV Tite đối diện áp lực nặng nề khi ông chấp nhận thay chỗ Dunga. Selecao đã thua 1, hòa 3 trong 6 trận vòng loại World Cup trước đó. Đến thời Tite thì Brazil thắng tuyệt đối 8 trận và trở thành đội đầu tiên chính thức vượt qua vòng loại. 

“Xoay tua” vai trò thủ quân chính là một trong những điểm nhấn quan trọng trong cách huấn luyện của Tite, giúp Selecao thay đổi diện mạo một cách rõ ràng. Trong 4 trận gần đây nhất ở vòng loại World Cup, đội tuyển Anh của HLV Gareth Southgate cũng có 4 thủ quân khác nhau (Jordan Henderson, Wayne Rooney, Joe Hart và Harry Kane). Khác biệt ở chỗ, Southgate trao băng đội trưởng cho những cầu thủ khác nhau chủ yếu vì hoàn cảnh cụ thể, hơn là vì ông muốn như vậy.

Cựu HLV trưởng đội Anh, Graham Taylor từng nói: “Suốt bao thập kỷ, chúng ta hơi quá xem trọng vai trò thủ quân ĐTQG”. Đầu năm 2012, FA tước băng thủ quân Tam sư của John Terry, khi anh bị cáo buộc phân biệt chủng tộc. Ngay lập tức, HLV Fabio Capello từ chức, ở thời điểm vài tháng trước thềm VCK EURO.

Capello vốn đã “thử nghiệm” nhiều hảo thủ khác nhau trước khi tuyên bố Terry sẽ là thủ quân ổn định. Với ông, Terry có một vai trò quan trọng, và đấy là sự quan trọng thuần túy chuyên môn. FA dĩ nhiên cũng thấy vai trò thủ quân ĐTQG là quan trọng, nhưng đấy lại là sự quan trọng về mặt hình ảnh. Đấy là khác biệt về quan điểm, về trường phái, về văn hóa bóng đá.

Ngày xưa, huyền thoại Johan Cruyff từng giận dữ nhấc điện thoại, ra ngay “quyết định cuối cùng, khi ông không được các cầu thủ Ajax Amsterdam bầu làm đội trưởng. Cruyff lập tức chuyển sang Barcelona. Ajax cũng lập tức chấm dứt sự thống trị với 3 lần liên tiếp đoạt Cúp C1 châu Âu, chìm luôn vào quên lãng trong hàng chục năm. Bây giờ mà các hảo thủ Brazil cũng làm như Cruyff, chắc Tite mất nguyên đội hình!

Những năm gần đây, Julian Nagelsmann nổi lên như một hiện tượng lạ trong giới huấn luyện. Mới 28 tuổi, Nagelsmann đã được trao ghế HLV trưởng Hoffenheim và trở thành HLV trẻ nhất trong lịch sử Bundesliga. Vấn đề là ông huấn luyện rất thành công. Trước mùa bóng này, Nagelsmann bảo các cầu thủ Hoffenheim: “Các cậu hãy tự chọn đội trưởng”. Chiếc băng thủ quân được trao cho Eugen Polanski - cầu thủ chỉ đá chính 7 trận ở Bundesliga mùa trước!

Southgate nên tham khảo bài học thành công từ các đồng nghiệp Tite hoặc Nagelsmann? Hay với ông, chiếc băng thủ quân vẫn có ý nghĩa quan trọng, có thể dẫn đến hệ lụy khôn lường như các trường hợp của Capello hoặc Cruyff trước đây? Trên nguyên tắc, Southgate là con người của bóng đá Anh - nền bóng đá luôn xem trọng vai trò thủ quân. 

Nhưng, có thực tế rõ ràng: quê hương bóng đá bây giờ không còn nhiều hảo thủ đầy cá tính như thời David Beckham, Frank Lampard, John Terry, Steven Gerrard nữa. Khi một thủ quân không phát huy được vai trò thủ lĩnh một cách rõ ràng, anh ta sẽ dễ rơi vào thái cực ngược lại: trở thành nạn nhân của áp lực. Southgate có nên quá bận tâm với “con dao 2 lưỡi” trong hình hài chiếc băng thủ quân Tam sư?