Sự ổn định và chắc chắn là điều đầu tiên nhận thấy từ 4-5-1. Nó thường được sử dụng trong các trường hợp đặc biệt như vòng knock-out để hạn chế tối đa rủi ro. Nó các biến thể đặc trưng như 4-1-4-1 hoặc 4-4-1-1. 

Với 5 cầu thủ ở khu vực trung tuyến, phần lớn các HLV sử dụng 4-5-1 hướng tới việc kiểm soát bóng. Tùy vào từng HLV mà số lượng tiền vệ phòng ngự cũng biến thiên. Thông thường sẽ là 1 tiền vệ trụ đứng thấp nhất cùng 2 tiền vệ trung tâm đứng 2 bên. 

Trong chiến thắng 4-1 trước Đài Loan (TQ), Hoàng Thịnh là mỏ neo ở hàng tiền vệ. Hỗ trợ cho anh là cặp đôi Tuấn Anh – Xuân Trường đứng cao hơn đôi chút. Dễ dàng nhận ra bộ đôi cựu cầu thủ HAGL được giải phóng khỏi vai trò thu hồi và điểm yếu ở khả năng tranh chấp cũng không bị lộ ra.

Nên nhớ những đội bóng từng chỉ sử dụng Tuấn Anh – Xuân Trường ở giữa sân đều gặp khó khăn trước những đối thủ cao to, chơi sức mạnh và chịu khó áp sát. Thêm một tiền vệ “bảo vệ” 2 đôi chân mỏng manh trên, HLV Hữu Thắng đã có nước đi cao tay.

Khác với 4-3-3, hai cầu thủ đứng ở 2 biên của 4-5-1 chơi gần với các tiền vệ trung tâm hơn cũng như chịu khó tham gia hỗ trợ phòng ngự. Sự linh hoạt còn thể hiện khi hệ thống này có thể nhanh chóng đẩy cao các mũi tấn công nhất định để trở thành các sơ đồ tùy biến nhưng vẫn không ảnh hưởng nhiều đến cầu trúc cân bằng của đội hình.

Thường thì với sơ đồ 4-5-1, trung phong là người chịu nhiều áp lực nhất khi phải tác chiến độc lập. Cứ nhìn cách HLV Hữu Thắng đau đầu tìm phương án đá cắm trước khi Công Vinh tập trung cùng toàn đội là đủ hiểu. Vị trí này phải đặc biệt nhạy cảm với không gian, có thể hình để làm tường và chịu khó di chuyển không bóng.

Chỉ có một mũi nhọn trên tuyến đầu, rất khó để các đội bóng chơi phản công trong tình huống này. Cùng với đó, việc tạo ra đột phá hay bất ngờ cũng bị hạn chế do tính ổn định quá cao của 4-5-1. 

Nếu để ý 4-1-4-1 của HLV Hữu Thắng, chúng ta nhận ra Văn Toàn dù xuất phát ở vị trí tiền vệ phải nhưng thường xuyên có mặt trong vòng cấm đối phương. Đây là dấu ấn chiến thuật đậm nét của HLV xứ Nghệ khi Văn Toàn ghi 1 cú đúp trước Đài Loan (TQ).

Do đó, 4-5-1 cần những điều chỉnh táo bạo như của HLV Hữu Thắng nếu muốn thoát khỏi vỏ bọc an toàn để tạo ra nhiều cơ hội. Trong mùa giải 2011/12, Sir Alex Ferguson đã từng sử dụng sơ đồ này trong 1 khoảng thời gian dài với chỉ mình Wayne Rooney đứng cao nhất. 4-5-1 của Quỷ đỏ phát huy được hiệu quả trong thời điểm mà Rooney được hỗ trợ rất nhiều từ những quả tạt chính xác của Antonio Valencia bên cánh phải. Vậy nhưng khi Rooney chấn thương, M.U sụp đổ liên hoàn và trắng tay trong mùa đó. 

Những đội từng sử dụng 4-5-1 thành công: ĐT Việt Nam, M.U, Sunderland, Norwich.