Sau khi Premier League đã đi được 11 vòng đấu và các đội tạm nghỉ nhường chỗ cho lượt trận của những ĐTQG, bức tranh tổng thể dần định hình. Ngoài Chelsea vững chắc ở ngôi đầu, điểm nhấn đáng chú ý nhất là “tình trạng cát cứ” của những “sứ quân” nhỏ trên bảng xếp hạng: Southampton, West Ham, Swansea City và Stoke City đều ở trong tốp 9 Premier League. Cùng lúc, các đội bóng lớn truyền thống như Arsenal, Liverpool, Manchester United, Tottenham và cả Manchester City, đang gây nhiều thất vọng.

Southampton đang là hiện tượng của mùa giải với 8 chiến thắng trong 11 trận đầu tiên, dù đã mất HLV trưởng và một nửa đội hình xuất phát trong mùa Hè. Tân HLV Ronald Koeman đã xử lý rất thành công giai đoạn chuyển giao, nhưng điều nhiều người không nhìn thấy là một cấu trúc bền vững đã được xây dựng ở St Mary's tạo nền tảng cho các HLV có thể thành công dễ dàng hơn: Hệ thống chiêu mộ cầu thủ bài bản, học viện trẻ rất thành công, các CĐV kiên nhẫn và đầu óc kinh doanh hợp lý.

Kém Southampton 2 bậc, West Ham đang xếp thứ 4 và đã đổ vào TTCN không tới 16 triệu bảng trong mùa Hè. Swansea, thứ 5, còn bỏ ra ít hơn. Trong khi Stoke xếp thứ 9, trên Everton, Liverpool và Tottenham. Những thứ hạng đó là lời cảnh tỉnh với các đại gia Premier League đã quên mất nghệ thuật xây dựng đội bóng, mà chỉ biết lao vào TTCN cho những chữ ký đắt giá danh tiếng. Liverpool không phải là duy nhất, nhưng là ví dụ điển hình nhất. Trong số 13 cầu thủ ra sân ở thất bại mới đây của họ trước Chelsea tại Anfield, 6 người chưa đá chính được tới 12 trận ở đội 1. Đội bóng áo đỏ đã tự tạo ra quá nhiều bất ổn, ồn ào và lộn xộn khiến họ mất đi sự gắn kết và hiểu nhau mới được xây dựng bước đầu ở mùa trước.

Tất nhiên, điều đó chưa đủ để giải thích cặn kẽ thành công của những đội trung bình khá đang vươn xa. Southampton cũng có 9 cầu thủ mới mùa này, bằng với West Ham. Stoke cùng Swansea cũng thay đổi đáng kể đội hình xuất phát. Nhưng cách làm của họ khác nhau. Trước tiên, cả 4 đội bóng gây bất ngờ đó đều sở hữu một hàng hậu vệ đã tương đối ổn định và chơi với nhau nhiều năm. Gary Neville từng chỉ ra rất có lý rằng việc xây dựng một đội bóng phải bắt đầu từ hàng thủ, nhưng những đội lớn có khuynh hướng lao vào các ngôi sao tấn công, và cả phòng ngự, mỗi khi họ cần một người mới, vì vấn đề thương hiệu, hoặc đôi khi đơn giản là do sức ép phải đưa ra một tuyên bố về tham vọng. Không phải ngẫu nhiên mà cả Man United, Arsenal, Liverpool, Tottenham và Man City đều sở hữu một tuyến phòng ngự mong manh, dễ bị đánh bại, đi kèm với một hàng công đầy rẫy ngôi sao.

Áp lực là một vấn đề khác. Kỳ vọng đơn giản là luôn rất lớn với các đội tốp trên. Cả 4 hiện tượng của mùa giải mà chúng ta đề cập đều ở trong nửa dưới của bảng xếp hạng về lượng khán giá trung bình tới sân ở các trận sân nhà mùa trước. Liverpool, Man United hay Arsenal, đương nhiên là ngược lại. Các cuộc cách mạng nhân sự diễn ra trong mùa Hè, cả ở những đội lớn và đội nhỏ, nhưng những cầu thủ mới chắc chắn sẽ hòa nhập tốt hơn nếu kỳ vọng và sự chú ý hướng vào họ ít hơn.

Mỗi đội bóng trong danh sách hiện tượng của chúng ta đều có một “lợi thế so sánh” nổi bật so với các đối thủ khác ở Premier League. Swansea là mô hình bóng đá bền vững, được vận hành tốt và ổn định. Southampton sở hữu hệ thống đào tạo trẻ tốt nhất giải. Stoke chỉ dùng 2 HLV trong 8 năm qua. West Ham sở hữu một HLV (Sam Allardyce) hiểu rõ cách giúp một CLB nhỏ thành công.

Họ còn có một điểm chung: Tất cả đều tuyển lựa cầu thủ và mua sắm khôn ngoan. Southampton, Stoke và West Ham đều có những ứng cử viên cho hợp đồng thành công nhất mùa giải. Trong khi đó, Manchester City, Man United, Liverpool và Tottenham mỗi đội đều có những ứng cử viên cho chữ ký thất vọng nhất.

Chelsea, trong bối cảnh đó, trở thành ngoại lệ duy nhất của nhóm đại gia Premier League. Nhưng nếu nhìn kỹ, cách làm của họ cũng giống với Southampton, West Ham và Swansea: Hàng thủ ổn định, mua sắm khôn ngoan và xây dựng đội bóng một cách từ từ, chỉ là họ có nhiều nguồn lực hơn và một HLV tài giỏi hơn. Những hiện tượng của mùa bóng có thể không duy trì vị thế hiện giờ của họ vào tháng 5, nhưng thành công hiện giờ của họ là một bài học tốt cho những thế lực lâu đời ở giải Ngoại hạng.