Năm 2003, Real Madrid bán anh cho Chelsea. Sau khi Makelele ra đi, Zinedine Zidane đá nõi: “Chúng ta lại dát vàng lên một chiếc Bentley làm gì khi đã bán đi động cơ của nó?”.

Và Zidane không sai. Makelele có một sự nghiệp rất thành công ở Chelsea, tới mức anh định nghĩa lại vị trí tiền vệ trung tâm theo tên mình.

Sau này, Fernando Hierro, đội trưởng Real ở thời điểm Makelele ra đi, đã chỉ trích CLB vì quyết định bán đi tiền vệ người Pháp. Hierro khẳng định Makelele là cầu thủ quan trọng nhất của đội bóng. Ở Chelsea, Makelele đã chơi xuất sắc trong sơ đồ 4-3-3 rất cơ động của HLV Jose Mourinho và kể từ khi anh ra đi, The Blues đã luôn phải tìm một người thay thế.

Trong một thời gian dài, John Obi Mikel đóng vai trò đó, và gây ra nhiều tranh cãi giữa các CĐV áo xanh. Tháng 1 vừa rồi, Chelsea có thể rốt cuộc đã tìm được một người gần giống với Makelele, đấy là Nemanja Matic. Tuy nhiên cho tới giờ, tiền vệ người Serbia cho thấy anh vẫn còn nhiều điểm phải cải thiện trong phòng ngự, dù những đóng góp của anh cho tấn công là tốt hơn so với Makelele. Trong cả sự nghiệp ở Chelsea, tiền vệ người Pháp chỉ ghi 2 bàn, bao gồm 1 bàn sút bồi từ quả penalty bật ra. Nhưng điều đó không hề khiến tầm quan trọng của anh giảm bớt.

Tầm quan trọng của một tiền vệ trung tâm thường không được đánh giá đúng mức. Khi các đội bóng lớn gặp những đối thủ yếu hơn, một tiền vệ trung tâm hiếm khi nào là người nổi bật. Những tiền vệ trung tâm đá trụ, như Makelele, là cầu thủ của những trận đấu lớn, ở đẳng cấp cao nhất, khi đội bóng cần anh nhất. Họ là những người hy sinh vinh quang cá nhân để mang tới sự gắn kết cho đội bóng.

Vai trò đó càng trở nên quan trọng trong thập kỷ qua. Sự nổi lên của các hậu vệ cánh dâng cao tấn công, nhất là ở các đội hàng đầu châu Âu, đòi hỏi những HLV phải có một cầu thủ bao quát các khoảng trống mà những hậu vệ cánh này để lộ ra phía sau. Ngày nay, rất nhiều đội tấn công với cả 2 hậu vệ cánh: Barcelona với Dani Alves và Jordi Alba, Real Madrid với Dani Carvajal và Marcelo… Không có tiền vệ trụ, các đội bóng đó sẽ rất dễ tổn thương từ những pha phản công.

Trong quá khứ, sơ đồ 4-4-2 đảm bảo có 2 tiền vệ trung tâm, đều phải đóng góp vào phòng ngự. Đội hình 4-3-3 dẫn tới sự xuất hiện của một tiền vệ trụ chuyên trách, lùi sâu, tranh cướp và cản phá, giúp tuyến giữa đội nhà có ưu thế về số lượng so với chỉ 2 người của đối phương. Sự nổi lên của sơ đồ 4-2-3-1 thậm chí còn rút thêm một tiền vệ nữa lùi lại, một người càn quét và một người kết nối lối chơi.

Một ví dụ tuyệt vời cho đội hình này là Bayern Munich 2013. Bastian Schweinsteiger là người kết nối, kiến tạo và phân phối bóng, trong khi Javi Martinez là người cản phá, tranh cướp và thu hồi bóng. Lối chơi phản công của Bayern cũng lợi hại hơn nhiều với cặp tiền vệ trung tâm đó. Trước Barcelona ở bán kết, đội bóng Đức đã để đối phương cầm bóng áp đảo, nhưng vẫn thắng giòn giã nhờ hiệu quả sử dụng bóng vượt trội. Một ví dụ khác là Real Madrid của Mourinho, với Xabi Alonso và Sami Khedira chia nhau vai trò đó: Khedira - kẻ phá hủy và Alonso - người sáng tạo.

Trong một ví dụ khác, thất bại mới đây của Arsenal trước Borussia Dortmund ở lượt trận thứ nhất Champions League mùa này có nguyên nhân chủ yếu là vì đội bóng của HLV Arsene Wenger thiếu một tiền vệ trụ đẳng cấp, khi mà các hậu vệ cánh của chiến lược gia người Pháp thường có khuynh hướng dâng lên quá cao. Pháo thủ đã được liên hệ với William Carvalho trong kỳ chuyển nhượng mùa hè, nhưng đề nghị của họ bị từ chối. Mùa trước, Mathieu Flamini chơi không tồi, nhưng anh không còn ở đỉnh cao. Quá nhiều lần, những Aaron Ramsey, Mikel Arteta và Jack Wilshere được thử thách vị trí này nhưng không thể đảm nhiệm vì họ thiếu các tố chất phù hợp, khiến Arsenal thua trận.

Real Madrid cũng trải qua một khởi đầu khó khăn mùa này sau khi chia tay Alonso, còn Khedira dính chấn thương dài ngày. HLV Carlo Ancelotti rất hay nhắc tới “sự cân bằng” mà ông muốn có ở Real. Mùa trước ông đã có sự cân bằng đó, nhưng mùa này thì chưa. Toni Kroos và Luka Modric là cặp tiền vệ trung tâm của Real, nhưng cả hai đều thiếu những phẩm chất phòng ngự cần thiết, nhất là khi phải đối mặt với các đối thủ lớn.

Modric thông minh và sắc sảo, nhưng thiếu sức bền thể lực và thể hình để càn quét. Kroos được chờ đợi làm điều đó, nhưng anh thật ra chưa bao giờ là một tiền vệ phòng ngự. Mùa giải hay nhất của Kroos là ở Bayern 2012/13, khi anh đá số 10 ngay đằng sau Mario Mandzukic và Mario Gomez.

Barcelona cũng đã rất thành công ở giai đoạn 2009-2011 nhờ tiền vệ phòng ngự Sergio Busquets của họ ở phong độ cao nhất. Lùi sâu, Busquets là người phân phối, tranh cướp và cản phá. Anh thậm chí có thể lùi về chơi như một trung vệ, giúp hàng thủ Barca chắc chắn hơn nhiều khi Alves dâng cao. Thất bại mới đây của Barca dưới tay PSG khiến nhiều người ngạc nhiên, nhưng họ sẽ không sửng sốt như thế nếu biết rằng một trong những cầu thủ chơi tệ nhất ở trận đó chính là Busquets.

Những tiền vệ trụ xuất sắc khác có thể kể tên ở đây là Javier Mascherano (cho ĐT Argentina), Daniele de Rossi (Italia và Roma) và Arturo Vidal (Chile và Juventus), cũng là những lý do chính khiến cho các đội bóng của họ, dù là CLB hay ĐTQG, chơi thành công trong thời gian qua.

Hầu như mọi cậu nhóc đá bóng đều mơ làm tiền đạo và ghi thật nhiều bàn, bởi các tiền đạo luôn nhận được những sự chú ý nhiều nhất. Tuy nhiên, với những chuyển biến của chiến thuật hiện đại, chính các tiền vệ trụ mới là người mang về những chức vô địch.