Sự thật có lẽ là tất cả những điều đó. Mesut Oezil là một cầu thủ đầy nghịch lý, với những phẩm chất có thể khiến anh trở thành vũ khí lợi hại nhất trong hoàn cảnh đúng đắn, nhưng cũng có thể là sự lãng phí ghê gớm nhất nếu môi trường không thích hợp. Sau những chỉ trích nhắm vào anh và sự bảo vệ Oezil bất chấp tất cả của HLV Arsene Wenger, có lẽ đã tới lúc làm rõ cuộc tranh luận này.

Khi Oezil lần đầu nổi lên như một ngôi sao triển vọng ở Schalke, anh không hẳn là một cầu thủ "mỏng cơm". Thể hình của Oezil chính xác là điển hình cho một cầu thủ bóng đá 17 tuổi. Tuy nhiên, kể từ đó anh không bao giờ tăng cường các cơ bắp nữa. Oezil lên vài cân dưới thời HLV Jose Mourinho ở Real Madrid, nhưng vẫn nhìn như Oliver Twist của bóng đá: gần như là suy dinh dưỡng. Trong 3 mùa trọn vẹn chơi ở TBN, Oezil chỉ đá đủ 90 phút trong 25 trận tại La Liga, con số cho thấy anh thiếu độ bền thể lực ra sao.

Khi anh sắp bước vào sinh nhật 26 tuổi, độ chín của một cầu thủ bóng đá, Oezil vẫn sút kém về mặt thể hình và thể lực. Câu hỏi đặt ra hiện giờ không còn là khi nào thì Oezil sẽ thực sự trưởng thành về mặt hình thể nữa. Để bảo vệ cầu thủ của ông, Wenger đã tiết lộ Oezil dành rất nhiều thời gian ở phòng tập để cải thiện thể lực, nhưng rõ ràng anh không cải thiện được nhiều.

Tuy nhiên, nhìn vào những điểm yếu của anh, chúng ta cũng phải thấy rằng bất chấp các thiếu sót đó, Oezil vẫn có thể chơi bóng đá ở đỉnh cao, điều cho thấy những phẩm chất khác của anh xuất sắc ra sao. Thêm nữa, có thể anh đã không trở thành một cầu thủ tinh tế và khéo léo đến vậy nếu như Oezil nhanh hơn hay mạnh mẽ hơn.

Những điểm mạnh của Oezil khá đơn giản, có thể tổng kết qua hai bộ phận trên cơ thể anh: bộ não và cái chân trái, như vậy là đủ. Những pha chạm bóng tinh tế, khả năng kiểm soát và độ chính xác của những đường chuyền từ chân anh là điều mà mọi cầu thủ mơ ước. Oezil cũng có đủ kỹ thuật để đánh lừa các hậu vệ đối phương như Franck Ribery và Lionel Messi, nhưng anh thiếu tốc độ và thể lực để thực sự vượt qua các hậu vệ đó, nên thay vì đi bóng, anh sẽ chuyền bóng và tránh các va chạm.

Bộ não có lẽ là tài sản lớn nhất của Oezil. Xem anh chơi bóng ở cự ly gần, bạn sẽ nhận ra rằng Oezil hiếm khi nào ra quyết định sai cả khi có và không có bóng. Anh biết ở đâu và khi nào cần di chuyển để tích hợp với các đồng đội một cách tốt nhất. Khi có bóng, anh luôn tung ra những đường chuyền chính xác, biết cách kiên nhẫn, điềm tĩnh, nhưng cũng biết tạo ra sự bùng nổ đúng lúc.

Đường kiến tạo của Oezil cho Thomas Mueller trước ĐT Anh ở World Cup 2010 là một ví dụ kinh điển về trí thông minh bóng đá của anh. Trong khi hầu hết các cầu thủ sẽ đi bóng về phía khung thành, cho Joe Hart hay Ashley Cole một cơ hội cản phá, Oezil chậm rãi lôi kéo thủ môn và hậu vệ ĐT Anh lại gần anh, rồi mới tung ra đường chuyền chính xác từng cm cho Mueller.

Những phẩm chất mà Oezil sở hữu, vì thế, khiến anh không thể bùng nổ như một cá nhân, và anh cần những điều kiện cụ thể để chơi hiệu quả. Nếu một cầu thủ tấn công chỉ giỏi chuyền bóng, không phải dứt điểm hay đi bóng, anh sẽ phải chạm bóng rất nhiều và các đồng đội của anh cũng cần di chuyển khôn ngoan.

Oezil 

Gần đây, Oezil gặp khó khăn trong việc cung cấp những đường chuyền quyết định cho Arsenal. Không phải ngẫu nhiên mà đó cũng là giai đoạn trùng với sự vắng mặt của Aaron Ramsey, Lukas Podolski và nhất là Theo Walcott vì chấn thương. Trước chấn thương của Walcott, Oezil kiến tạo 8 bàn trong 15 trận Premier League. Sau đó, anh chỉ có 1 đường kiến tạo trong 6 trận.

Ngay cả khi không có Walcott, Oezil vẫn chơi khá hay tối qua và tỏ ra đầy động lực trước Manchester United. Vấn đề ở chỗ hiện Arsenal không có cầu thủ nào giỏi việc di chuyển như một mũi tên trong vòng cấm, loại đối tác mà Oezil ưa thích nhất. Tiền đạo Olivier Giroud đã chơi đầy nỗ lực, nhưng không phải mẫu trung phong cắm nhiều tốc độ.

Một vấn đề khác của sự kết hợp Giroud-Oezil là tiền đạo người Pháp không đủ kỹ thuật. Oezil có thể dễ bị mất bóng ở bên ngoài vòng cấm đối phương (một phần vì anh không đủ thể hình), nhưng nếu anh có thể phối hợp với một đối tác đủ khéo léo và nhanh nhẹn trên hàng công, anh sẽ là một mối đe dọa rất lớn trong vòng cấm địa đối phương.

Dù ghi bàn không phải là thế mạnh của Oezil, anh vẫn là một mối đe dọa quan trọng trên hàng công của các đội bóng mà anh khoác áo. HLV Joachim Loew đã nhận ra điều đó ở ĐT Đức khi ông để tiền đạo vụng về Mario Gomez ngồi dự bị dù anh này đã ghi 3 bàn ở vòng bảng, trong vòng loại trực tiếp Euro 2012.

HLV Wenger luôn bảo vệ cậu học trò cưng Mesut Oezil

Cùng với cái giá 42 triệu bảng mà Arsenal bỏ ra cho Oezil, kỳ vọng đặt vào anh là rất lớn, nhưng đôi khi những kỳ vọng đó là không thực tế. Ở một Premier League nhấn mạnh tốc độ và sức mạnh, anh là mẫu cầu thủ hoàn toàn khác. Một số CĐV và cầu thủ ở Anh có khuynh hướng chờ đợi một ai đó tới và làm thay đội bóng tất cả mọi việc. Điều đó từng đúng với Gareth Bale ở Tottenham và Luis Suarez tại Liverpool mùa trước (hay Robin van Persie ở Arsenal mùa trước nữa).

Oezil, trong khi đó, không bao giờ là mẫu cầu thủ một tay định đoạt trận đấu. Anh thậm chí không thể chơi trọn 90 phút liên tục 2 trận một tuần. Và anh sẽ luôn là một gánh nặng cho các đồng đội khi phòng ngự. Lẽ ra mọi người đều phải biết rõ những điều đó từ trước khi anh chuyển tới Emirates. Kỳ vọng vào việc Oezil có những đường chuyền đẹp mắt và thật nhiều đường kiến tạo là điều hoàn toàn công bằng, và trên cơ sở đó, anh đang làm tốt: tính tới giờ, chỉ Wayne Rooney tạo ra nhiều bàn thắng hơn anh ở Premier League mùa này.

Gọi Oezil là một món hàng mua hớ không chỉ quá sớm vào thời điểm này, mà còn là sự đơn giản hóa quá mức các kỳ vọng phi lý.